Εισήγηση : Δώρα Κάσσα Παπαδοπούλου
Βιβλιοπαρουσίαση
Τέσσα
Δουλκέρη «Το Είδωλο» Η κατασκευή της εικόνας, Εκδόσεις Παπαζήση
Αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Καλωσορίζω πρώτα την κυρία Τέσσα
Δουλκέρη, Καθηγήτρια Επικοινωνίας στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι η δεύτερη φορά
που φιλοξενείται στο Στέκι της Πολιτιστικής Κίνησης. Η πρώτη μας συνάντηση
έγινε πριν από 4 χρόνια (2008), όταν παρουσίασε μαζί με το Σύλλογο Σκεπαστιανών
Κομοτηνής την ταινία μικρού μήκους για το Σκεπαστό, αυτό το ορεινό χωριό της
Ανατολικής Θράκης, και την επίσκεψη - προσκύνημα μιας ομάδας συμπολιτών μας
καταγομένων από το Σκεπαστό.
Σήμερα η κυρία Τέσσα Δουλκέρη
παρευρίσκεται με την ιδιότητα της συγγραφέα στην παρουσίαση του βιβλίου της «Το
Είδωλο» Η κατασκευή της εικόνας των εκδόσεων Παπαζήση.
Για να γίνει κατανοητό το θέμα του
βιβλίου αυτού θα σας διαβάσω το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη «Αιμιλιανός
Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628–655 μ.X.»
Με
λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους
μια
εξαίρετη θα κάμω πανοπλία•
και θ’
αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς
να έχω φόβον ή αδυναμία.
Θα
θέλουν να με βλάψουν. Aλλά δεν θα ξέρει
κανείς
απ’ όσους θα με πλησιάζουν
πού
κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,
κάτω
από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν.—
Pήματα
της καυχήσεως του Aιμιλιανού Μονάη.
Άραγε
νάκαμε ποτέ την πανοπλία αυτή;
Εν
πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.
Είκοσι
επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.
Αν στη θέση του Αιμιλιανού Μονάη
βάλουμε το όνομα της Αγνής Δηαγά, της βασικής ηρωίδας της κυρίας Δουλκέρη, τότε
έχουμε ατόφιο τον ψυχικό της κόσμο. Η Αγνή Δηαγά είναι δημοφιλής ηθοποιός σε
ώριμη ηλικία και έχει χτίσει με πολύ κόπο, «με λόγια, με φυσιογνωμία, και με
τρόπους», όπως λέει ο ποιητής, την πανοπλία της, την δημόσια εικόνα της, το
image της, όπως λένε οι Επικοινωνιολόγοι. Πρόκειται για την κατασκευασμένη, την
ωραιοποιημένη όψη της προσωπικότητας
της, αυτή που θέλει να δείχνει η ίδια, γιατί την βολεύει, αλλά και αυτή
που θέλει να βλέπει το κοινό της, γιατί την ευχαριστιέται. Γι’ αυτό το σκοπό τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης, που προωθούν εικόνες, η Αγνή Δηαγά θέλει να τα
επιβλέπει και να τα ελέγχει εξονυχιστικά κάθε φορά που εμφανίζεται, ώστε να
ενισχύουν την εικόνα της και να μην τη θολώνουν. Ο χειρότερος, βέβαια, εφιάλτης
της είναι μήπως αποκαλυφθεί το αληθινό της πρόσωπο πίσω από τα πολλά
αλλεπάλληλα πλαστά προσωπεία.
Η Τέσσα Δουλκέρη, για να δείξει τον
αλλοτριωμένο ψυχικό κόσμο της ηρωίδας της, τη βάζει να συμμετάσχει σε ένα
τηλεοπτικό παιχνίδι «τύπου reality», που αναλύει, όμως, επίκαιρα κοινωνικά
ζητήματα, όπως επιτυχία, σταδιοδρομία, αξίες, οικογένεια, μητρότητα, θρησκεία,
πολιτική, φιλία, μέσω συνεντεύξεων. Βασικός όρος του παιχνιδιού : Οι απαντήσεις
να είναι ειλικρινείς και τεκμηριωμένες με γεγονότα από την ζωή της μεγάλης
star. Αν εντοπιστεί κάποιο ψέμα, θα απομακρυνθεί από το παιχνίδι, θα χάσει
χρήματα πολλά, δόξα και πάνω από όλα την ιδανική εικόνα, το image της, που
έχτισε με τόσο πολύ κόπο.
Ωστόσο, πόσο ειλικρινείς μπορεί να
είναι οι απαντήσεις της ηθοποιού, όταν εκπορεύονται από έναν πλήρως
αλλοτριωμένο ψυχικό κόσμο, αποτελούμενο από ένα συνονθύλευμα προσωπείων;
Στο βιβλίο με θεατρικό τρόπο στήνεται
το σκηνικό των συνεντεύξεων. Το εύρημα της συγγραφέα είναι ότι οι απαντήσεις
της ηθοποιού στις ερωτήσεις του δημοσιογράφου διατυπώνονται διττά :
• Πρώτα η ηθοποιός δίνει την απάντηση που
συνάδει με το «φαίνεσθαι», με την εικόνα της, το είδωλό της, με τις κάμερες και
τα μικρόφωνα των μέσων ενημέρωσης. Είναι η απάντηση που εμπεριέχει τα γνωστά
ηθικοπλαστικά κλισέ, που θέλει να ακούει το κοινό, για να παρηγοριέται, να
χαίρεται και κυρίως για να καθηλώνεται μπροστά στην οθόνη, να παθητικοποιείται.
Είναι η απάντηση με τα ωραιοποιημένα ψέματα, τα πλούσια αλλά νόθα συναισθήματα,
προϊόν κακής ηθοποιίας, που ωστόσο μαγεύει το κοινό, εκτινάσσει τις τηλεθεάσεις
και εξυπηρετεί το σύστημα.
• Η άλλη απάντηση προέρχεται από το
«είναι» της ηθοποιού, από την αληθινή προσωπικότητα της, και αποκαλύπτει
συναισθηματικά κενά, ανασφάλεια, καταπιεσμένες επιθυμίες, υστεροβουλία,
ανεντιμότητα, υποκρισία, προδοσίες, λαγνεία, βουλιμία για το χρήμα και τη δόξα,
δηλαδή όλα εκείνα τα συστατικά στοιχεία, που καθιστούν το όνομά της, το όνομα «
Αγνή», σχήμα κατ’ ευφημισμόν. Αυτή βέβαια, η απάντηση δε διατυπώνεται μπροστά
στις κάμερες και τα μικρόφωνα. Η ηθοποιός τη μοιράζεται με τον εαυτό της,
αυτοεξομολογούμενη εκ βαθέων.
Στο τέλος του βιβλίου μια ανατροπή,
που θα τσαλάκωνε βίαια το είδωλο, την τέλεια εικόνα της ηθοποιού, ματαιώνεται.
Η συγγραφέας επιλέγει να αφήσει την Αγνή Δηαγά κάτω από την ρυπαρότητα των
πολλαπλών προσωπείων της, αλλά με ακέραιο το image, με ατσαλάκωτη τη δημόσια
εικόνα της.
- Γιατί άραγε;
Ελπίζω
να μας δώσει μια απάντηση η ίδια η συγγραφέας, αν βέβαια το επιθυμεί χωρίς,
ωστόσο, να διευκολύνει την δημιουργική διαδικασία της ανάγνωσης του βιβλίου
της, που είναι και η απόλαυση του αναγνώστη.
Ευχαριστώ
Δώρα
Κάσσα - Παπαδοπούλου, Φιλόλογος
Γ.Γ.
Πολιτιστικής Κίνησης Ν. Ροδόπης
