Η Ομάδα Θεάτρου Ars Moriendi σε σκηνοθεσία Θάνου Νίκα παρουσίασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Προγράμματος Μαΐου 2018 του Κρατικού Θεάτρου Βόρειας Ελλάδας, το έργο της Biljana Srbljanović "Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος".
Κατά την προσωπική μου θεατρική ανάγνωση ο σκηνοθέτης πέτυχε δύο στόχους :
α. Να μας παρουσιάσει το ιστορικό γεγονός της δολοφονίας του διαδόχου του Αυστροουγγρικού θρόνου Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύγου του Σοφίας στο Σεράγεβο (28 Ιουνίου 1914), που υπήρξε η αφορμή για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι από την επίσημη πλευρά των μεγάλων δυνάμεων, που πρωταγωνίστησαν στον πόλεμο, αλλά από την πλευρά των θυτών. Του δράστη της δολοφονίας, 19χρονου φοιτητή Γκαβρίλο (Γκαβράκο) Πρίντσιπ, του επίσης 19χρονου πωρωμένου πατριώτη Νεντέλικο (Νέτζο) Τσαμπρίνοβιτς, που έριξε τη χειροβομβίδα στο αμάξι του διαδόχου, του 24χρονου Ντανίλο Ίλιτς, που υπήρξε ο ιδεολογικός καθοδηγητής τους στην επαναστατική - τρομοκρατική κατ’ άλλους - ομάδα τους και της 15χρονης αδελφής του Ντανίλο, Λιούμπιτσα Ίλιτς, που λειτουργούσε ως τρυφερός συνδετικός δεσμός της ανδρικής παρέας και έγινε τελικά το πρώτο θύμα της επαναστατικής/δολοφονικής πράξης τους.
β. Να μας δείξει πόσο εύκολο και συνηθισμένο διαχρονικά είναι νέα παιδιά, με πίστη σε ιδανικά - που διψούν για μια ελεύθερη και ενωμένη πατρίδα, τη Γιουγκοσλαβία, - να προσηλυτιστούν σε ακραίες οργανώσεις και να οδηγηθούν τελικά στο έγκλημα.
- Πόσο δύσκολο είναι για τους ειδήμονες αλλά και για τους υποψιασμένους αναγνώστες της Ιστορίας να βρουν το ψήγμα της ιστορικής αλήθειας, εστιάζοντας σε ένα γεγονός που δείχνει να είναι τόσο αντικειμενικό όσο η δολοφονία στο Σεράγεβο του διαδόχου του Αυστροουγγρικού θρόνου.
- Πόσο δυσδιάκριτα είναι στην Ιστορία τα όρια ανάμεσα στους θύτες και τα θύματα, ανάμεσα στην επανάσταση και στο έγκλημα.
- Πόσο επιρρεπείς γίνονται οι νέοι στις εξτρεμιστικές ιδέες και οργανώσεις, όταν το μέλλον τους διαγράφεται ζοφερό και όταν το μυαλό τους δηλητηριάζεται συστηματικά με μίσος και φανατισμό από έναν πατερούλη - εγκέφαλο της οργάνωσης (Συνταγματάρχης Άπις) και έναν δεινό καθοδηγητή (Ντανίλο Ίλιτς).
- Πώς οφείλει να διαχειρίζεται ο ίδιος ο νέος τον ιδεαλισμό και την επαναστατικότητά του, όταν θέλει οπωσδήποτε να κάνει κάτι σημαντικό και ηρωικό.
Υ.Γ.1. Δεν έγραψα αναλυτικά για το ήθος, τη διάνοια, τη λέξη των ηθοποιών ούτε για την όψη και το μέλος της παράστασης, που μαρτυρούσαν τις ατελείωτες ώρες αναζήτησης, μελέτης και πρόβας για δύο λόγους : Αφενός γιατί τα έχουν ήδη αναλύσει πιο ειδικοί από μένα στους οποίους και θα σας παραπέμψω, και αφετέρου γιατί έχω συγγένεια εξ αίματος με τον Ντανίλο Ίλιτς/Χρήστο Παπαδόπουλο.
Υ.Γ. 2. Πολύτιμος οδηγός για την κατανόηση της υπόθεσης αποτέλεσε η εύστοχη ανάρτηση της Κομοτηναίας Μαρίας Μαυρίδου στο ART AND PRESS από τις πρόβες της παράστασης.
Δώρα Κάσσα - Παπαδοπούλου
Φιλόλογος
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση : Ισμήνη Ραντούλοβιτς
Σκηνοθεσία : Θάνος Νίκας
Σκηνική εγκατάσταση - Κοστούμια : Ευαγγελία Κιρκινέ
Φωτισμοί : Θάνος Νίκας
Φωτογραφίες - Trailer : Momentum Photography/Cinematography
Αφίσα : Μπάμπης Πεΐδης
Παραγωγή : Ars Moriendi
Ηθοποιοί :
Δημήτρης Καπετάνιος - Γκαβρίλο Πρίντσιπ
Δημήτρης Κρίκος - Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς
Χρήστος Παπαδόπουλος - Ντανίλο Ίλιτς
Γρηγόρης Πυριαλάκος - Συνταγματάρχης Άπις
Κατερίνα Συναπίδου - Λιούμπιτσα Ίλιτς
ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
"Στη σκηνή του Μικρού Θεάτρου της Μονής Λαζαριστών μόλις μπεις αντιλαμβάνεσαι την ατμόσφαιρα. Το εντυπωσιακό και επιβλητικό σκηνικό της Ευαγγελίας Κιρκινέ με τις κρεμασμένες αλυσίδες, τους λευκούς διαδρόμους, το φορείο, και τα σκορπισμένα μαύρα παπούτσια σου λέει από μόνο του μια ιστορία δίχως να έχει ξεκινήσει ακόμη η παράσταση. Ο Γρηγόρης Πυριαλάκος με την εξαιρετική φωνή του στην έναρξη της παράστασης ποτίζει τα αραδιασμένα παπούτσια δίνοντας τους ζωή, υπενθυμίζοντας πως είναι παρών στην μεγάλη Ιστορία, έστω σιωπηλά και ανώνυμα.
Τέσσερα παιδιά, τέσσερις νέοι άνθρωποι που μάχονται, αναρωτιούνται, φοβούνται και πάνω από όλα θέλουν "να ζήσουν ακόμη και μέσα στο θάνατο" είναι οι πρωταγωνιστές του έργου της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς, το οποίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς και σε σκηνοθεσία του Θάνου Νίκα. ...........
Ο Γρηγόρης Πυριαλάκος αλαζονικός, επιβλητικός και ειρωνικός, με κινήσεις, εκφράσεις και βλέμματα που έλεγαν περισσότερα από ότι έλεγαν οι λέξεις. Ο Δημήτρης Καπετάνιος, μία φυσιογνωμία που ταιριάζει απόλυτα στο προφίλ του Γκαβρίλο Πρίντσιπ, έδωσε στο ρόλο του κάτι το απόκοσμο και το συνεσταλμένο χωρίς να αδικήσει και την ένταση που όφειλε στις στιγμές της λογομαχίας. Η Κατερίνα Συναπίδου με ελαφρότητα και παιδικότητα στο ρόλο της Λιούμπιτσα, χωρίς να υπερβάλλει. Έδωσε ακριβώς τον τόνο, το χρώμα και την ένταση που έπρεπε στη στιγμή της αφήγησης του περιστατικού με τον Φερδινάνδο προσφέροντας στο καθηλωτικό χορικό ακόμη μεγαλύτερο βάθος. Ο Χρήστος Παπαδόπουλος είναι ένας ηθοποιός της γενιάς του που ξεχωρίζει. Άρτια άρθρωση, βαθιά καθαρή φωνή, τεχνική, εκφραστικότητα και μια χαρακτηριστική άνεση στη σκηνή σε ό,τι ρόλο και αν τον έχουμε δει. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ κάποιον άλλο στο ρόλο του Ντανίλο. Πραγματικά από τις καλύτερες στιγμές του Δημήτρη Κρίκου. Φάνηκε πως δούλεψε πολύ το ρόλο του, ισορρόπησε άψογα πάνω στο ρόλο του ενθουσιώδη και αφελή Νέτζο δίνοντας κωμικότητα χωρίς υπερβολές και συγκίνησε πραγματικά στη σκηνή στο κελί του.
Μια αξιόλογη παράσταση που σου μιλά απλά και άμεσα και σε εντάσσει σε αυτό που θέλει να σου πει χωρίς περιστροφές : δες, άκουσε και σκέψου."
Μαρία Καστανάρα
Μαρία Καστανάρα
- Ολόκληρη την κριτική μπορείτε να τη διαβάσετε στο MAXMAG.
........................................................
"Ο Δημήτρης Καπετάνιος στον ρόλο του ιδεαλιστή, Γκαβρίλο Πρίντσιπ, κατάφερε να προσδώσει κυρίως με το βλέμμα του και την κινησιολογία του όλο το ρεύμα της προσωπικής του επανάστασης. Ο Χρήστος Παπαδόπουλος, ως Ντανίλο Ίλιτς, δίνει την απαιτούμενη προσοχή σε κάθε λέξη του κειμένου, ένας πειθαρχημένος ηθοποιός που ξάφνιασε με την συνέπεια του και έλαμψε και με την παρουσία του. Ο Δημήτρης Κρίκος, ως Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς, έδωσε την πιο ελαφριά ματιά στην παράσταση, που άλλοτε τα κατάφερνε με επιτυχία κι άλλοτε τα τεχνικά κομμάτια δεν άφηναν να εξελιχθεί στην πορεία του χαρακτήρα του. Η Κατερίνα Συναπίδου, ως Λιούμπιτσα Ίλιτς - αδελφή του Ντανίλο -, ισορρόπησε με την εκρηκτική εξωστρεφή της παρουσία, ενώ παράλληλα κράτησε όλο το δυναμισμό σε σκηνές πλήρους εσωτερικότητας.
"Ο Δημήτρης Καπετάνιος στον ρόλο του ιδεαλιστή, Γκαβρίλο Πρίντσιπ, κατάφερε να προσδώσει κυρίως με το βλέμμα του και την κινησιολογία του όλο το ρεύμα της προσωπικής του επανάστασης. Ο Χρήστος Παπαδόπουλος, ως Ντανίλο Ίλιτς, δίνει την απαιτούμενη προσοχή σε κάθε λέξη του κειμένου, ένας πειθαρχημένος ηθοποιός που ξάφνιασε με την συνέπεια του και έλαμψε και με την παρουσία του. Ο Δημήτρης Κρίκος, ως Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς, έδωσε την πιο ελαφριά ματιά στην παράσταση, που άλλοτε τα κατάφερνε με επιτυχία κι άλλοτε τα τεχνικά κομμάτια δεν άφηναν να εξελιχθεί στην πορεία του χαρακτήρα του. Η Κατερίνα Συναπίδου, ως Λιούμπιτσα Ίλιτς - αδελφή του Ντανίλο -, ισορρόπησε με την εκρηκτική εξωστρεφή της παρουσία, ενώ παράλληλα κράτησε όλο το δυναμισμό σε σκηνές πλήρους εσωτερικότητας.
Τη μετάφραση ανέλαβε η Ισμήνη Ραντούλοβιτς, τη σκηνική εγκατάσταση και τα κοστούμια η Ευαγγελία Κιρκινέ, την κίνηση η Βίκυ Ίτσιου και τους φωτισμούς ο σκηνοθέτης Θάνος Νίκας.
Ο Θάνος Νίκας, ένας ευφυής και ευρηματικός σκηνοθέτης, έδωσε το παρών σε μια αδύναμη θεατρική περίοδο - αυτής στο κλείσιμο της σεζόν -. Ένα έργο που αξίζει να προλάβετε να το δείτε, για να γνωρίσετε και να αναγνωρίσετε το πρόσωπο πίσω από την αιματηρή Ιστορία. Ένα έργο που μόλις ξεκίνησε το ταξίδι του και είναι σαφές πως δε θα κλείσει σύντομα."
Λάζαρος Αντωνιάδης
- Ολόκληρη την κριτική μπορείτε να τη διαβάσετε στο TETRAGWNO.
........................................................
"Αλλεπάλληλες δυνατές σκηνές εκτυλίσσονται ενώπιον του "ευλαβικά" προσηλωμένου κοινού, με φόντο το σκηνικό που επιμελήθηκε η Ευαγγελία Κιρκινέ. Η ευρηματικότητα, δυνατό χαρτί, χαρίζει μπόνους στην παράσταση. Η σκηνή της αναπαράστασης βασανιστηρίων στις φυλακές είναι συγκλονιστική, καθηλωτική. Έξοχη σύλληψη και απόδοση της ιδέας με τα ματωμένα βήματα των ηρώων, τον συγχρονισμό και την κινησιολογία τους.
"Αλλεπάλληλες δυνατές σκηνές εκτυλίσσονται ενώπιον του "ευλαβικά" προσηλωμένου κοινού, με φόντο το σκηνικό που επιμελήθηκε η Ευαγγελία Κιρκινέ. Η ευρηματικότητα, δυνατό χαρτί, χαρίζει μπόνους στην παράσταση. Η σκηνή της αναπαράστασης βασανιστηρίων στις φυλακές είναι συγκλονιστική, καθηλωτική. Έξοχη σύλληψη και απόδοση της ιδέας με τα ματωμένα βήματα των ηρώων, τον συγχρονισμό και την κινησιολογία τους.
Εξαιρετικές ερμηνείες από όλους. Χαρισματικοί ηθοποιοί. Δυναμική απόδοση και εσωτερικότητα, εντυπωσιακές εναλλαγές ύφους στην ίδια περίοδο κειμένου και από τον ίδιο ηθοποιό, άψογος συγχρονισμός στα φωνητικά, επιτυχής στο έπακρον η μουσική διδασκαλία, αξιέπαινο και πανέξυπνο το στήσιμο αυτοσχέδιας ορχήστρας κρουστών με τους μεταλλικούς κουβάδες, εμφανέστατη η καλή χημεία ανάμεσά τους.
Πρόκειται, σαφώς, για μια άκρως ενδιαφέρουσα παράσταση που εκπλήσσει για την τόλμη της και, σίγουρα, προβληματίζει. Παράλληλα, δίνει την ευκαιρία στους θεατρόφιλους ν’ απολαύσουν σπουδαίες ερμηνείες και να χειροκροτήσουν μια μελετημένη και καλοκουρδισμένη σύγχρονη παράσταση."
Παύλος Λεμοντζής
