Portrait de la jeune fille en feu

Η ταινία "Portrait de la jeune fille en feu" με τον Ελληνικό τίτλο "Το Πορτρέτο Μιας Γυναίκας Που Φλέγεται" της Γαλλίδας σκηνοθέτιδας και συγγραφέα Céline Sciamma καταπιάνεται με μια δυνατή γυναικεία ιστορία. Διαδραματίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα σε ένα μικρό νησάκι της Βρετάνης στη Γαλλία και έχει ανάλογη θεματική με τις ταινίες Naissance des pieuvres, Tomboy και Girlhood, που όμως εξελίσσονται στη σύγχρονη εποχή. Στην προκειμένη περίπτωση η Céline Sciamma επέλεξε, ίσως και σκόπιμα, να κάνει για πρώτη φορά μια ταινία εποχής και να κινήσει τις ηρωίδες της σε μια περίοδο κατά την οποία η γυναίκα κυριολεκτικά ασφυκτιούσε από τα φαλλοκρατικά στερεότυπα.
Η ταινία προτάθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 2019 για τον Χρυσό Φοίνικα, όπως και στα Βραβεία Golden Globes και BAFTA Awards 2020 στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Και στα τρία επικράτησε η Νοτιοκορεάτικη ταινία Parasite. Όμως, στο Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 2019 η Céline Sciamma κέρδισε το Βραβείο καλύτερου σεναρίου και το Βραβείο Queer Palm, που απονέμεται από το 2010 σε ταινίες με ΛΟΑΤΚΙ περιεχόμενο. Πρωταγωνιστούν οι Noémie Merlant, Adèle Haenel, Luàna Bajrami και Valeria Golino.

Περίληψη

Στα τέλη του 18ου αιώνα σε ένα μικρό νησάκι της Βρετάνης στη Γαλλία μία Contessa προσλαμβάνει τη νεαρή ταλαντούχα ζωγράφο Marianne, για να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της νεαρής κόρης της Héloïse. Ο σκοπός της είναι να το στείλει αμέσως μετά σε έναν ενδιαφερόμενο γαμπρό στην Ιταλία. Σύμφωνα με την παράδοση της εποχής, αν αυτός προσέγγιζε θετικά το πορτρέτο, τότε θα συμφωνούσε με τον γάμο και η μητέρα με την κόρη θα μπορούσαν να μετακομίσουν στο Μιλάνο για μια πιο άνετη ζωή. Η Héloïse, της οποίας η αδελφή είχε πρόσφατα αυτοκτονήσει, ήταν ανήσυχο και ανεξάρτητο πνεύμα. Είχε προ πολλού αποφασίσει να αντισταθεί. Είχε απορρίψει με συνοπτικές διαδικασίες όλους τους προηγούμενους ζωγράφους και αρνήθηκε κάθε προσπάθεια της μητέρας της να την πείσει να ποζάρει σ’ αυτούς. Η Marianne, της οποίας ο ζωγράφος πατέρας της είχε ζωγραφίσει το αντίστοιχο γαμήλιο πορτρέτο της Contessa, ενημερώνεται για τη στάση της Héloïse. Έτσι, αποδέχεται να  συντροφεύει την Héloïse στους περιπάτους της, να την παρατηρεί διακριτικά και στη συνέχεια να αποτυπώνει μυστικά, από μνήμης, τα στοιχεία για το πορτρέτο της. Τη γυναικεία συντροφιά συμπληρώνει με τα δικά της προσωπικά προβλήματα η υπηρέτρια του σπιτιού, η νεαρή Sophie. 

Προσωπική προσέγγιση

Οι κινηματογραφικές ταινίες του Hollywood γίνονται κυρίως με "αρσενικό βλέμμα". Οι θηλυκοί χαρακτήρες απεικονίζονται με εξιδανικευμένο ή υπέρ του δέοντος σεξουαλικό τρόπο. Αντίθετα, στον ανεξάρτητο κινηματογράφο, υπάρχουν ταινίες που προσφέρουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Μία τέτοια είναι το "Portrait de la jeune fille en feu" της Céline Sciamma. Με γυναίκα σκηνοθέτη, σεναριογράφο και τέσσερις γυναίκες πρωταγωνίστριες η ταινία αυτή έγινε με ξεκάθαρο "θηλυκό βλέμμα". 
Για έναν λάτρη της εικόνας και του γυναικείου φύλλου η ταινία προσφέρει την απόλυτη εικαστική μέθεξη. Απίστευτη η φωτογραφία της Claire Mathon. Κάθε της σκηνή, από τις πάμπολλες που διαδραματίζονται είτε στο ήσυχο εσωτερικό του σπιτιού είτε στον περιβάλλοντα χώρο με τη φουρτουνιασμένη θάλασσα και τα βράχια της ακτής, είναι και ένας ολοκληρωμένος εικαστικός πίνακας πολύ υψηλού επιπέδου. Τα κοντινά πλάνα στα εκφραστικά πρόσωπα της Marianne και της Héloïse καθηλώνουν. Τα φορέματά τους με τα ζωηρά χρώματα - πράσινο κυπαρισσί για την Héloïse και γήινο κεραμιδί για τη Marianne - τονίζουν ακόμη περισσότερο τις λαμπερές παρουσίες τους σε κάθε χώρο.  
Οι άντρες απουσιάζουν εντελώς από την ταινία, καθώς στο ελάχιστο που εμφανίζονται στην αρχή και στο τέλος της έχουν καθαρά διεκπεραιωτικό χαρακτήρα. Παρόλα αυτά η εξαιρετικά απλή πλοκή της ταινίας εξακολουθεί να οδηγείται από …έναν άντρα. Η Heloise αρνείται να γίνει αντικείμενο του βλέμματος του μελλοντικού άντρα της και του όποιου αδιάκριτου ζωγράφου. Στην πρώτη βόλτα της με τη Marianne τρέχει προς την ελευθερία του γκρεμού, σταματά, γυρίζει το κεφάλι, βγάζει την κουκούλα της βαριάς κάπας της και μας συστήνεται. Είναι ένα καταπιεσμένο πολύ όμορφο κορίτσι, με αριστοκρατικό τίτλο, με προδιαγεγραμμένο μέλλον, αλλά και ένα παρόν έτοιμο να πάρει φωτιά. Αντιστέκεται με σθένος να ποζάρει για το πορτρέτο της, στοχεύοντας να αναστείλει έναν αναπόφευκτο γάμο. Είναι ξεκάθαρο ότι προτιμά να καθορίσει όπως εκείνη θέλει την τύχη της. Πόσο εύκολο, όμως, θα είναι γι’ αυτήν στη συγκεκριμένη εποχή; 
Από την άλλη, η Marianne έχει ένα πολύ δύσκολο έργο. Πόσο εύκολο είναι να περιγράψει ή να ζωγραφίσει το πορτρέτο μιας γυναίκας, παρατηρώντας μόνο τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της, χωρίς να έχει πρόσβαση στον εσωτερικό της κόσμο; Το έργο της θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο, όταν σταδιακά θα συνειδητοποιήσει ότι με την ολοκλήρωση του πορτρέτου θα έχει δρομολογήσει διαφορετικά από τις επιθυμίες της τόσο το δικό της μέλλον όσο πλέον και της αγαπημένης της Héloïse. Πόσο εύκολο είναι να το δεχτεί αυτό; Η απάντηση δίνεται με τρόπο μαγικό στην τελευταία σκηνή της ταινίας.
Η ταινία είναι ένας ύμνος για τη γυναίκα, την αγάπη, τον έρωτα και τη συντροφικότητα. Οι δυο γυναίκες εκτός του ότι έλκονται μεταξύ τους συναισθηματικά, πνευματικά και σωματικά, θα στηρίξουν με γυναικεία ευαισθησία και αλληλεγγύη και τη νεαρή υπηρέτρια Sophie. Η σκηνή που η Sophie κρατάει τρυφερά το χέρι ενός μωρού κατά τη διάρκεια μιας άμβλωσης που υφίσταται και την οποίαν επιχειρεί μια πρακτική μαμή της εποχής, είναι κατά τη γνώμη μου η εικαστικά απόλυτη σκηνή της ταινίας. 






















Η Noémie Merlant (Les drapeaux de papier, Le ciel attendra) ως Marianne και η Adèle Haenel (Naissance des pieuvres, Les combattants, La fille inconnue) ως Héloïse είναι καθηλωτικές. Η μεταξύ τους χημεία απογειώνει την ταινία σε πολύ υψηλό επίπεδο. Και οι δύο συμβάλλουν στην ολοκλήρωση δύο αντιτιθέμενων αλλά βαθιά συναισθηματικών χαρακτήρων. Η Marianne είναι μία κοσμοπολίτισσα νεαρή ζωγράφος από το Παρίσι που έρχεται στο νησί για εργασία, ενώ η Héloïse είναι μια ταραγμένη νεαρή γυναίκα που ετοιμάζεται να παντρευτεί έναν ξένο. Το υποστηρικτικό καστ είναι μικρό. Η Luàna Bajrami υποδύεται θαυμάσια τη νεαρή υπηρέτρια, ενώ θετική είναι η παρουσία της έμπειρης Valeria Golino στον ρόλο της μητέρας. 

Αλέξανδρος Παπαδόπουλος

Διάρκεια : 121’

Βαθμολογία : 9/10

…………………………………………………………………………………

Το τρέιλερ της ταινίας