Όταν ένα βιβλίο μιλάει τη γλώσσα της αλήθειας θίγοντας το ευαίσθητο κοινωνικό θέμα του καρκίνου, τότε μιλάει και στην ψυχή κάθε αναγνώστη. Και όταν τον καρκίνο τον έχει βιώσει στο σώμα της η ίδια η Συγγραφέας του, τότε η επικοινωνία της με το κοινό γίνεται μύχια κατάνυξη. Αυτό συνέβη στην παρουσίαση του βιβλίου της Σοφίας Νικολαΐδου "Καλά και σήμερα" - Το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος - Εκδόσεις Μεταίχμιο, Ειδικό Κρατικό Βραβείο 2016, στο Στέκι της Πολιτιστικής Κίνησης Ν. Ροδόπης, την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019, από την ίδια τη Συγγραφέα και τους Φιλολόγους Δώρα Κάσσα - Παπαδοπούλου και Σπύρο Κιοσσέ.
Στο τέλος, η Ινώ Παπαδοπούλου, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής στο 4ο Δημοτικό Σχολείο (Πιάνο - Φωνή) και η Κατερίνα Αναγνώστου, Δασκάλα Θεατρικής Αγωγής στο 4ο Δημοτικό Σχολείο (Φωνή) αφιέρωσαν αγαπημένα τους τραγούδια στη Συγγραφέα και στο πολυπληθές κοινό, που την τίμησε με την παρουσία και την ευαισθησία του.
Το σκηνικό επιμελήθηκε η Χριστίνα Αποστολίδου.
Νιώσαμε ευλογημένοι όσοι ήμαστε εκεί, γιατί αναπνέαμε αγάπη, ανθρωπιά, ομορφιά, αξιοπρέπεια από την παρουσία της Σοφίας Νικολαΐδου.
Εισήγηση Δώρα Κάσσα - Παπαδοπούλου
Καλωσορίζω στην πόλη μας και ειδικότερα στο Στέκι της Πολιτιστικής Κίνησης Ν. Ροδόπης τη Θεσσαλονικιά Συγγραφέα Σοφία Νικολαΐδου εκ μέρους όλων των φορέων που συνδιοργανώνουμε την παρουσίαση του βιβλίου της "Καλά και σήμερα".
Την καλωσορίζω, δηλαδή, εκ μέρους
της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας - Παραρτήματος Ροδόπης
της Πολιτιστικής Κίνησης Ν. Ροδόπης
του Εργαστηρίου Γλωσσολογίας ΣυνΜόρΦωΣη - Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ.
του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Ροδόπης "ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ"
του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού - Περιφερειακού Τμήματος Κομοτηνής
του 4ου Δημοτικού Σχολείου Κομοτηνής
του ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟΥ Βιβλιοπωλείου
των Εκδόσεων ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
της Δ.Κ.Ε.Π.Π.Α.Κομοτηνής
και εκ μέρους των Κομοτηναίων που βρίσκονται εδώ και την τιμούν με την παρουσία και την ευαισθησία τους.
Κατ’ αρχάς, πριν αναφερθώ στην ιδιαίτερη ταυτότητα του βιβλίου, που παρουσιάζουμε απόψε με την πολύτιμη συνδρομή του Σπύρου Κιοσσέ και της ίδιας της Σοφίας Νικολαΐδου, θα ήθελα πολύ σύντομα να σας εμπιστευτώ κάποιες σκέψεις μου.
Καθώς περνούν τα χρόνια και ο χρόνος μού παρέχει πλέον την πολυτέλεια να διαβάζω επιλεκτικά, για την πνευματική μου απόλαυση, και όχι ως σπαστική Φιλόλογος από άγχος κουλτούρας και από πληροφοριακό πανικό - μήπως υπολείπομαι από κάποιους ξερόλες - διαπίστωσα - και αν θέλετε διαψεύστε με - ότι η σχέση Αναγνώστη - Συγγραφέα μοιάζει λίγο - πολύ με τις προσωπικές και γιατί όχι με τις ερωτικές μας σχέσεις.
Μπορεί, λογουχάρη, να είναι έρωτας με την πρώτη ματιά, κεραυνοβόλος, όταν το βιβλίο ενός Συγγραφέα μάς συγκλονίζει από τις πρώτες σελίδες του. Συχνά κάτι τέτοια βιβλία, βέβαια, αποδεικνύονται πατάτες, που τις σπρώχνει η αγορά για το κέρδος μέσα από μια καλοστημένη διαφημιστική μηχανή.
Άλλοτε, το βιβλίο μάς το συστήνει - δίκην προξενητή ή προξενήτρας - κάποιος φίλος ή κριτικός, ψαγμένος, του οποίου την αίσθηση και την αισθητική εμπιστευόμαστε. Τότε, συχνά, η σχέση με τον Συγγραφέα και τα έργα του εξελίσσεται σε αίσθημα σταθερό και ήπιο, διαχρονικό, σχεδόν συζυγικό.
Τέλος, είναι οι Συγγραφείς και τα Βιβλία που μας σφραγίζουν. Συνήθως, τα βιβλία αυτά βρίσκονται έξω από το top ten και τα ευπώλητα των Εκδόσεων. Τα ανακαλύπτουμε μόνοι μας, ακολουθώντας για πολλά χρόνια και αποκωδικοποιώντας τους εσωτερικούς ρυθμούς της ψυχής μας και συνειδητοποιώντας τις ανάγκες της. Και αυτά τα βιβλία είναι λίγα - πολύ λίγα - και κανονικά θα έπρεπε να συγκαταλέγονται στα data μας, στα προσωπικά μας δεδομένα, ως στοιχεία της ταυτότητας και της ιδιαιτερότητάς μας.
Με βάση, λοιπόν, αυτή τη θεωρητική κατασκευή, η σχέση μου με τη Σοφία Νικολαΐδου άρχισε με προξενιό, όταν το 2010 η φίλη μου η Λευκή, της οποίας το αναγνωστικό ένστικτο διαχρονικά εμπιστεύομαι, μου έδωσε το βιβλίο της Σοφίας "Απόψε δεν έχουμε φίλους".
- Διάβασέ το, μού είπε. Το έγραψε Φιλόλογος. Ξέρει Ιστορία. Έχει γλώσσα κοφτερή και εμάς τους Πανεπιστημιακούς έχει τα κότσια και μας αποκαθηλώνει.
Με τα βιβλία της Σοφίας "Χορεύουν οι ελέφαντες" και "Στο τέλος νικάω εγώ" η σχέση μας έγινε μακροχρόνια, σταθερή. Αριθμεί πλέον 9 χρόνια. Και όταν διάβασα το βιβλίο της "Καλά και σήμερα", το πιο προσωπικό, το πιο δικό της βιβλίο, γιατί το έχει γράψει με το σώμα της, μέσα μου έγινε μια μικρή αποκάλυψη. Άρχισα και εγώ να αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει μια πιο βαθιά αίσθηση της ζωής και των πραγμάτων, όπως λέει και η ίδια, και νομίζω ότι κατέταξα αυτό το βιβλίο για πάντα στα προσωπικά μου δεδομένα, εφόσον ήδη είχα ζήσει από πολύ κοντά και τους καρκίνους δύο πολύ αγαπημένων μου προσώπων. Για να καταλάβετε τι ακριβώς εννοώ, θα σας διαβάσω πέντε μικρά αποσπάσματα. Τα υπόλοιπα ελπίζω να τα διαβάσει στο τέλος η ίδια η Σοφία…
"- Μαμά, είναι άλλο το στριπτίζ και άλλο το σεξ;
Εξηγώ στον Γιάννη τη διαφορά.
Σκέφτομαι. Η λογοτεχνία είναι ένα είδος στριπτίζ. Το είπε και ο Μπάνβιλ. Όταν βγάζω καινούργιο βιβλίο, νιώθω σαν να κυκλοφορώ γυμνός στο κέντρο του Λονδίνου, με τις ακτινογραφίες μου παραμάσχαλα.
Ένα παραπάνω, αυτό που κάνω τώρα. Ημερολόγιο, δηλαδή τα σώψυχα στη φόρα. Όμως αυτό το ξεγύμνωμα, η ωμή πραγματικότητα, χωρίς τη συγκάλυψη της μυθοπλασίας ή την ψευτιά της πόζας, είναι η θεραπεία μου. Ο τρόπος μου να ονομάσω, να ερμηνεύσω, να καταπιώ αυτό που μου συμβαίνει. Και ύστερα να πάω παρακάτω."
Απόσπασμα 2
"Ξυπνάω στις πέντε.
"Ξυπνάω στις πέντε.
Στις έξι.
Στις επτά.
Πίνω νερό. Το στόμα και το σώμα μου φαρμακαποθήκη.
Μένουν άλλες τέσσερις ενέσεις για τα λευκά. Μία κάθε βράδυ.
Θέλω να πάψω να μετράω τον χρόνο με τα φάρμακα.
Σώμα και ψυχή. Σωματό-ψυχο. Ένα πράγμα, ανακατεμένο. Όχι δύο, όποιος λέει δύο δεν έκανε επίσκεψη στα Τάρταρα ούτε μία φορά.
Κρατήσου, σώμα. Κρατήσου γερά. Κάποτε θα τελειώσει όλο αυτό, θα κάνεις delete, θα πας παραπέρα."
Απόσπασμα 3
"Διαβάζω Όστερ, το Ημερολόγιο του χειμώνα. Τι ωραία ιδέα. Να γράφεις ένα κείμενο για τη ζωή σου όπως τη βίωσες μέσα στο σώμα σου. Με χάρτη τα σημάδια στα χέρια, στα πόδια, στο πρόσωπο. Τώρα καταλαβαίνω γιατί είναι μεγάλος συγγραφέας. Δεν έχει να κάνει με τη μυθοπλασία, γιατί έχει να κάνει με το βλέμμα. Καταλαβαίνει τι είναι ουσιώδες και νετάρει εκεί.
"Διαβάζω Όστερ, το Ημερολόγιο του χειμώνα. Τι ωραία ιδέα. Να γράφεις ένα κείμενο για τη ζωή σου όπως τη βίωσες μέσα στο σώμα σου. Με χάρτη τα σημάδια στα χέρια, στα πόδια, στο πρόσωπο. Τώρα καταλαβαίνω γιατί είναι μεγάλος συγγραφέας. Δεν έχει να κάνει με τη μυθοπλασία, γιατί έχει να κάνει με το βλέμμα. Καταλαβαίνει τι είναι ουσιώδες και νετάρει εκεί.
Το βράδυ έρχεται η Φωτούλα. Ο Γιάννης χαίρεται. Είναι πιο ήρεμος, όταν βλέπει φίλες στο σπίτι. Η Φωτούλα μού βγάζει τις κάλτσες, μου κάνει μασάζ στα πόδια. Ελέγχει το πρόσωπο, πάντα ελέγχει το πρόσωπο. Τεστάρει το βλέμμα. Καταλαβαίνει. Χτυπήθηκα σαν το χταπόδι και τώρα πάει, τελείωσε. Είμαστε στα απόνερα.
Το στόμα μου φαρμακείο, με όλα τα συρτάρια ανοιχτά."
Απόσπασμα 4
"Σε κάνει στωικό η αρρώστια. Σαν τις παλιές γιαγιάδες, με τη ρόμπα και το τσεμπέρι, που υπέμεναν τη ζωή λες κι ήταν δοκιμασία. Όλα τα αντέχει ο άνθρωπος. Κάνει delete, σβήνει τον σκληρό, βαδίζει παρακάτω.
"Σε κάνει στωικό η αρρώστια. Σαν τις παλιές γιαγιάδες, με τη ρόμπα και το τσεμπέρι, που υπέμεναν τη ζωή λες κι ήταν δοκιμασία. Όλα τα αντέχει ο άνθρωπος. Κάνει delete, σβήνει τον σκληρό, βαδίζει παρακάτω.
Ρωτάω τα κορίτσια που νόσησαν, καμία δεν θυμάται επακριβώς. Λησμόνησαν τις επαχθείς λεπτομέρειες.
Παρήγορο αυτό. Σημαίνει πως το σώμα ξεχνά και η ψυχή κάνει μακροβούτι, βγαίνει στον αφρό και τα βγάζει πέρα."
"Τι μου έμαθε η αρρώστια :
- Το σώμα προδίδει. Του οφείλουμε φροντίδα και προσοχή. Έχει deadline. Είναι μηχανή, θέλει σέρβις. Έχει όρια. Αντοχές. Όταν λυγίζει, τα παίρνει μαζί του όλα.
- Ζούμε με προθεσμία. Κανείς δεν μας υποσχέθηκε, κανείς δεν μας χρωστάει χρόνια ζωής. Γι’ αυτό ας πάρει ο καθείς τις αποφάσεις του.
- Η ζωή δεν είναι επάγγελμα. Το επάγγελμα δεν είναι ζωή. Το ξέρουμε. Το ξεχνάμε.
- Η ομορφιά και η χαρά δεν είναι για τις Κυριακές και τις σχόλες. Είναι καθημερινή υπόθεση. Τις φτιάχνεις, δεν τις βρίσκεις. Πρέπει όμως να έχεις μάτια να δεις.
- Ο άνθρωπος αντέχει. Περισσότερο απ’ όσο μπορεί να φανταστεί. Ξεχνάει κιόλας, ευτυχώς. Η ζωή συνεχίζεται. Εφόσον δεν πεθαίνεις, ζεις. Τόσο απλό. Τόσο πολύ. Πλείστο, που θα έλεγε και ο Γιάννης.
- Οι άνθρωποί μας είναι η περιουσία μας. Καθένας όμως τα βγάζει πέρα μόνος του. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Μετά, τους βρίσκεις ξανά, στο τέλος του τούνελ.
- Ο πρωταθλητισμός στον πόνο, στον τρόμο, στη δυστυχία, στην κακομοιριά είναι μια βλακεία και μισή. Το τι βιώνει κανείς, πώς το βιώνει και πώς το επεξεργάζεται, πώς επιδρά το υλικό της εμπειρίας πάνω του είναι ατομική του υπόθεση. Δεν χωράνε συγκρίσεις, μετρήσεις και περισπούδαστοι χρησμοί.
- Δεν ξέρω αν μπορούμε να μπούμε στη θέση του άλλου. Νομίζω όχι. Γι’ αυτό ας μην κόβουμε τις δικές τους εμπειρίες στα δικά μας μέτρα και σταθμά. Είναι άδικο.
- Όλοι χρειαζόμαστε μια παύση. Να σταματήσουμε να τρέχουμε, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Σπάσ’ τα και ξαναρίξ’ τα, που λένε στα ζάρια. Δικαίωμα στο στοπ, παρακαλώ.
- Τα πράγματα έχουν όνομα. Λέω τα πράγματα με το όνομά τους. Σκληρό. Απελευθερωτικό. Αυτό που λες αποχτά υπόσταση. Στέκεται απέναντί σου και σε κοιτά.
- Τα παιδιά αντέχουν και καταλαβαίνουν τα πάντα. Γι’ αυτό ας μην τα φορτώνουμε με ψέματα.
Νέα χρονιά.
Προσεχώς, καλύτερα."
Βέβαια, τη Σοφία την γνώρισα και την αγάπησα ως σοβαρή, καστανή μακρυμαλλούσα. Μου βγήκε "Πατημένη ξανθιά" με μαλλάκια κοντά. Δεν με χαλάει καθόλου. Την αγαπώ και θέλω να διαβάζω τα βιβλία της όσο ζω.
Ευχαριστώ
Εισήγηση Σπύρου Κιοσσέ
Θα μου επιτρέψετε ένα παρενθετικό σχόλιο, προσωπικής φύσης. Γνώρισα τη Σοφία ως συμμαθήτρια στα γερμανικά, στη Θεσσαλονίκη. Στο φροντιστήριο Logos - ίσως καθόλου τυχαίο το όνομα του χώρου συνάντησής μας. Συμφοιτητές ήμασταν και στο Πανεπιστήμιο, αλλά σε διαφορετικά έτη, δεν είχαμε κοινά μαθήματα εκεί. Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή, καθόμασταν σε διπλανά θρανία, θυμάμαι, ένιωσα σα να την ήξερα χρόνια. Αυτή την οικειότητα της απεύθυνσης την κράτησε ολοζώντανη στα βιβλία της. Την ανήγαγε σε μια εντελώς προσωπική αφηγηματική φωνή, η οποία μεταδίδει το λεπταίσθητο χιούμορ της, το πνευματώδες σχόλιο σε όσα γύρω και μέσα της συμβαίνουν, το κλείσιμο του ματιού στα παιχνίδια που παίζει η ζωή. Έχω την αίσθηση ότι ένα μεγάλο μέρος της γνώσης στην οποία αναφέρθηκα παραπάνω η Σοφία την άντλησε ακριβώς με το να προσεγγίζει τις δυσκολίες και τις προκλήσεις σε κάθε τομέα ως παιχνίδια. Δεν εννοώ επιφανειακά ή αστόχαστα. Το αντίθετο: με απόλυτη συναίσθηση τόσο του σχετικού τους βάρους, όσο, επίσης, και της σχετικότητάς τους. Αντιλαμβάνεται, όμως, ότι ακόμη και οι πιο μεγάλες προκλήσεις ή δοκιμασίες είναι κι αυτές παιχνίδια, που διέπονται από τους δικούς τους κανόνες, τους οποίους πρέπει να μάθεις γρήγορα, αν θες να επιβιώσεις. Κάθε παιχνίδι ζωής απαιτεί να ψάξεις τα κατάλληλα όπλα, να βρεις τη σωστή στρατηγική, να θωρακιστείς με τις απαραίτητες ψυχικές δυνάμεις κι αντοχές, αν θες να βγεις κερδισμένος.
Σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής που αξιοποίησε η Σοφία στη δύσκολη δοκιμασία που πέρασε πρόσφατα στη ζωή της ήταν η συγγραφή. Προσέτρεξε στη γνωστή της τέχνη της Ποιήσεως - έστω της non-fiction. Ακολούθησε τις δικές της "συγγραφικές συμβουλές" για το πώς έρχονται οι λέξεις. Μετέτρεψε το βίωμα σε πλοκή. Κράτησε το προσωπικό της ημερολόγιο. Αποφάσισε να καταστήσει τον εαυτό της "μυθοπλαστική ηρωίδα", να μετατρέψει την ιστορία της αυτοδιήγηση. Να κάνει το σώμα της σώμα κειμενικό. Ακόμη όμως και σε αυτήν την άμεση ή "ωμή" κι ακατέργαστη, όπως σημειώνει η ίδια, καταγραφή της πραγματικότητας, η τέχνη της δεν την εγκαταλείπει. Είναι εκεί. Όχι ως καβαφική "νάρκη του άλγους". Μάλλον, ως περαιτέρω αφύπνιση των αισθήσεων, όξυνση του βλέμματος, ακόνισμα της (συγγραφικής) φωνής, κεντράρισμα της εστίασης στον κόσμο και στον εαυτό της. Κι έτσι, ηρωίδα και συγγραφέας μαζί, βιώνουν συγκρούσεις, οδηγούνται σε προσωρινά αδιέξοδα, περνούν διακυμάνσεις, σκαρφαλώνουν κλιμακώσεις, φτάνουν σε κορυφώσεις, κι έπειτα, έχοντας κατακτήσει, με αφορμή την ασθένεια, μια βαθύτερη γνώση του εαυτού, βαδίζουν με σθένος προς την (αφηγηματική) λύση, στο "ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΦΤΕΡΙΑ" του τέλους. Κι επειδή, κάθε τέλος είναι μια καινούργια αρχή, ας ευχηθούμε, στη Σοφία Νικολαΐδου "να πάνε όλα καλά" σ’ αυτήν και σε κάθε καινούργια αρχή της ζωής της. Και πάντα στο τέλος να νικάει αυτή.
Βιογραφικό Σοφίας Νικολαΐδου
Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές) και αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας (διδακτορική διατριβή).
Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (από την ίδρυσή του το 2008-2013), στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (από την ίδρυσή του το 2015 κ.ε.), στο Εργαστήρι Βιβλίου του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (2010-2012), σε σεμινάρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2002 κ.ε.), στο Οξυγόνο και τον Πολυχώρο των εκδόσεων Μεταίχμιο (2013 κ.ε.) κ.α.
Επίσης, έχει διδάξει το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης του Κ.Θ.Β.Ε. (2001-2004).
Από το 1992 εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Έχει εκδώσει τα βιβλία:
- "Ξανθιά πατημένη" (διηγήματα, Κέδρος, 1997)
- "Ο φόβος θα σε βρει και θα ΄σαι μόνος" (διηγήματα, Κέδρος, 1999)
- "Πλανήτης Πρέσπα" (μυθιστόρημα, Κέδρος, 2002)
- "Ο μωβ μαέστρος" (μυθιστόρημα, Κέδρος, 2006)
- "Απόψε δεν έχουμε φίλους" (μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2010, βραβείο The Athens Prize for Literature περιοδικού (δέ)κατα, 2011)
- "Χορεύουν οι ελέφαντες" (μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2012)
-"Καλά και σήμερα. Το χρονικο του καρκίνου στο δικό μου στήθος (Μεταίχμιο, 2015)
Επίσης έχει εκδώσει τις μελέτες:
- "Διαδίκτυο και διδασκαλία" (Κέδρος, 2001)
- "Λογοτεχνία και Νέες Τεχνολογίες" (Κέδρος, 2009)
-"Πώς έρχονται οι λέξεις" (Μεταίχμιο, 2014)
-"Η δημιουργική γραφή στο σχολείο" (σχεδιασμός-επιμέλεια, Μεταίχμιο, 2015)
καθώς και τις μεταφράσεις:
- "Nick Cave, Μπαλάντες για φόνους και άλλα τραγούδια" (Κέδρος, 2005)
- Ευριπίδη, "Ελένη", (Κέδρος, 2008, ανέβηκε στο Κ.Θ.Β.Ε. σε σκηνοθεσία Γιάννη Παρασκευόπουλου το 2008-2009)
- Σοφοκλή, "Αντιγόνη", (Κέδρος, 2009, ανέβηκε στο Κ.Θ.Β.Ε. σε σκηνοθεσία Τάσου Ράτζου το 2009-2010).
Έχει συμμετάσχει σε είκοσι ελληνόγλωσσες και οκτώ ξενόγλωσσες ανθολογίες λογοτεχνικών κειμένων. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί σε οκτώ γλώσσες. Το "Χορεύουν οι ελέφαντες" κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ και τον αγγλόφωνο κόσμο το 2015 (The Scapegoat, Melville House). Το "Απόψε δεν έχουμε φίλους" κυκλοφόρησε στα εβραϊκά (Keter publishing house).
Από το 2001 συνεργάζεται με την εφημερίδα Τα Νέα ως κριτικός βιβλίου με αντικείμενο την ξένη λογοτεχνία.
Έχει γράψει σενάρια για τηλεταινία (ΕΤ3) και για ταινία μεγάλου μήκους ("Παρέες", σε συνεργασία με το σκηνοθέτη Σωτήρη Γκορίτσα).
Φωτογραφίες
Βίντεο
Σοφία Νικολαΐδου
Ινώ Παπαδοπούλου και Κατερίνα Αναγνώστου
