Ετεροχρονισμένο αντίο στον Παναγιώτη Τοπουζλή

Ο Παναγιώτης Τοπουζλής δεν γελούσε ποτέ τρανταχτά. Χαμογελούσε μόνο με ένα χαμόγελο, που άλλοτε θύμιζε Υβ Μοντάν και άλλοτε Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι. Εκείνο το πρωινό του Ιουνίου του 1977, όταν μπήκαν μαζί με τον Γιάννη Παραθυρά στην τάξη που επιτηρούσα σε εξετάσεις απολυτήριες, δεν μπορούσαν να κρύψουν τα γέλια τους. Τόσο οι μαθητές όσο και εγώ τους κοιτάξαμε παραξενεμένοι, εφόσον το αυστηρό σχολικό περιβάλλον του Λυκείου Αρρένων Κομοτηνής δεν σήκωνε τότε τόση ευθυμία. 

Ο Παναγιώτης Τοπουζλής με νοήματα μου είπε να τον ακολουθήσω στο Γραφείο και ότι θα με αντικαθιστούσε στην επιτήρηση ο Γιάννης Παραθυράς.
Τον ακολούθησα νιώθοντας ήδη τους παλμούς της καρδιάς μου να ανεβαίνουν κατακόρυφα. Τι μπορεί να είχα κάνει; Το πρωί είχα, βέβαια, παραδώσει τον πρώτο μου φάκελο με διορθωμένα γραπτά. Ήταν γραπτά Αρχαίων Ελληνικών του Α1 Κλασικής κατεύθυνσης. Τα διόρθωσα καταβάλλοντας το μέγιστο της προσοχής μου, εφόσον η ανασφάλεια της νεοδιόριστης αναπληρώτριας με συνόδευε από την αρχή της Σχολικής χρονιάς 1976-1977. Είχα, λοιπόν, υπολογίσει με ακρίβεια εκατοστού τη βαθμολόγηση της μετάφρασης και των παρατηρήσεων, ενώ είχα ελέγξει τις προσθέσεις των επιμέρους βαθμών άπειρες φορές.
Μπαίνοντας στο Γραφείο χαμογελούσε μέχρι και η Διευθύντριά μας, η πάντα αυστηρή αλλά δίκαιη Νέλλη Φυγκά. Ο Παναγιώτης Τοπουζλής σοβαρεύτηκε. Μου εξήγησε ότι ο λόγος της γενικής ευθυμίας ήταν το ότι πρώτη φορά στη ζωή τους έβλεπαν σε γραπτά εξετάσεων Ιουνίου βαθμολογία με δεκαδικούς αριθμούς, ήτοι 7,60… 8,20… 9,40… 13,80… κ.ο.κ. Και βέβαια ήταν στον δικό μου φάκελο! Με τέτοιους βαθμούς ήταν αδύνατο να βγάλουν ακέραιους μέσους όρους στο μάθημα των Αρχαίων και οριστικό αποτέλεσμα, είτε προαγωγικό είτε απορριπτικό για κάθε μαθητή.
Ένιωσα άσχημα, σχεδόν μειωτικά και ας είχα πασχίσει να είμαι δίκαιη και ακριβής στη βαθμολόγηση των πρώτων μου επίσημων γραπτών.
Τότε ο Παναγιώτης Τοπουζλής μου είπε λόγια απλά της καρδιάς και λόγια σοφά της εμπειρίας του.
─ Ο δάσκαλος, για να συμπορευτεί αρμονικά με τους μαθητές του και να μεταδώσει ήθος και γνώση, χρειάζεται να έχει μέσα του αγάπη, υπομονή και γενναιοδωρία. Αγάπη για τους μαθητές και για τα γνωστικά σου αντικείμενα έδειξες. Υπομονή απέναντι στην αμφισβήτηση των συναδέλφων και απέναντι στον σχεδόν διονυσιακό ενθουσιασμό των μαθητών για το νεαρό της ηλικίας σου έδειξες επίσης. Τώρα ήλθε η ώρα της γενναιοδωρίας. Κάθισε δίπλα μου, βγάλε το βαθμολόγιό σου για να συμβουλεύεσαι τους προφορικούς βαθμούς και στρογγυλοποίησε τους δεκαδικούς αριθμούς των γραπτών σου πάντα προς όφελος των μαθητών, για να είναι ο τελικός μέσος όρος τους βαθμός προαγωγικός. Μπορείς να χαρίζεις και μία και δύο μονάδες στο γραπτό, αν ο μαθητής συμμετείχε στο μάθημα με συνέπεια. 

Τα τελικά αποτελέσματα των Αρχαίων Ελληνικών του Α1 της Σχολικής χρονιάς 1976-1977 δικαίωσαν 100% τον Παναγιώτη Τοπουζλή. Ανεξεταστέοι έμειναν μόνον όσοι είχαν δώσει σχεδόν "λευκή κόλλα". Με τη δική μου "δίκαιη και ακριβή" βαθμολόγηση θα χρωστούσε το μάθημα η μισή και πλέον τάξη.
Αυτός ήταν ο δάσκαλος Παναγιώτης Τοπουζλής. Αν και Μαθηματικός, με λίγα λόγια μού μετέδωσε την επιτομή της παιδαγωγικής επιστήμης. Αγάπη, υπομονή, γενναιοδωρία, που έκτοτε έγιναν και το Ευαγγέλιο της ζωής μου. Ο ίδιος με το σπάνιο ήθος του είχε καλλιεργήσει μέσα του αυτές τις ψυχικές δυνάμεις και τις μετέδιδε με την άνεση και τη φυσικότητα της παρουσίας του, της διδασκαλίας του, της συμπεριφοράς του.

Υστερόγραφο: Στην εξόδιο ακολουθία του ήμουν άρρωστη. Θα μπορούσα να πάρω ένα αντιπυρετικό και να πάω. Συνειδητά προτίμησα να μείνω στο σπίτι και να τον θυμάμαι, όπως τον είχα γνωρίσει. Ως δάσκαλο που εξέπεμπε αγάπη, υπομονή και γενναιοδωρία και με εκείνο το χαμόγελο που άλλοτε θύμιζε Υβ Μοντάν και άλλοτε Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι.
Δάσκαλε, ώρα σου καλή. Καλό Παράδεισο.

Δώρα Κάσσα Παπαδοπούλου
Φιλόλογος